Procedura związana z zatrzymaniem i ewentualnym skierowaniem do sądu wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania ma bardzo dynamiczny charakter. Niezwykle ważne jest więc szybkie ustanowienie obrońcy, który weźmie udział w czynnościach z udziałem podejrzanego, często kluczowych dla toku dalszego postępowania.
W jaki sposób ustanowić obrońcę i kto może tego dokonać?
Zatrzymany zgodnie z art. 245 §1 kpk może żądać kontaktu z adwokatem albo radcą prawnym. Sprawa komplikuje się jednak, gdy zatrzymany nie jest w stanie wskazać określonego adwokata bądź radcy prawnego. Wówczas decyzja o ustanowieniu obrońcy i jego wyborze w całości spoczywa na innych osobach i to niekoniecznie na rodzinie.
Art. 83 §1 kpk Obrońcę ustanawia oskarżony; do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego pozbawionego wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba, o czym niezwłocznie zawiadamia się oskarżonego.
§ 2 Upoważnienie do obrony może być udzielone na piśmie albo przez oświadczenie do protokołu organu prowadzącego postępowanie karne.
Istotne jest to, aby wybór obrońcy pozostawał zgodny z wolą podejrzanego, ponieważ ostatecznie to i tak on ma decydujące zdanie w tej kwestii. Upoważnienie do obrony udzielone przez „inną osobę” ma charakter tymczasowy i niezbędne jest jego potwierdzenie przez osobę zatrzymaną.
Tymczasowe upoważnienie do obrony powinno być udzielone na piśmie. Jedynie taka forma daje możliwość obrońcy podjęcia działań w sprawie. Niezbędna jest więc osobista wizyta w kancelarii celem podpisania upoważnienia do obrony. Akceptacja tego upoważnienia przez podejrzanego może nastąpić do protokołu w trakcie jego pierwszego przesłuchania bądź przez podpisanie nowego upoważnienia.